De inzetmeter
Reflectie, feedback en eigenaarschap in de klas
Het centraal stellen van feedback en reflectie in je onderwijspraktijk is essentieel voor het creëren van een positieve leeromgeving. In zo’n omgeving voelen kinderen zich veilig om hun gedachten en gevoelens te delen. Dit versterkt niet alleen hun betrokkenheid, maar helpt hen ook kritisch na te denken over hun eigen leerproces en persoonlijke ontwikkeling.
De uitdaging van vandaag
In de afgelopen jaren zie ik een trend waarin ouders — vaak uit liefde en bezorgdheid — de struggles van hun kind proberen weg te nemen. Ze zoeken bijvoorbeeld contact met de leerkracht na conflicten op het schoolplein, overtuigd dat hun kind oneerlijk is behandeld. Hoewel deze reacties begrijpelijk zijn, ontnemen we kinderen op die manier vaak waardevolle leermomenten.
Opgroeien draait niet om het vermijden van obstakels, maar om leren omgaan met tegenslag, teleurstelling en conflicten. Juist in zulke situaties ontwikkelen kinderen belangrijke vaardigheden zoals:
Probleemoplossend denken
Zelfreflectie
Copingstrategieën
Emotionele veerkracht
Wat werkt wél?
Het is belangrijk om kinderen te leren nadenken over hun eigen gedrag én daar woorden aan te geven. Dat doe je niet door problemen weg te nemen, maar door kinderen te begeleiden bij het begrijpen van hun gevoelens en reacties.
Bijvoorbeeld door vragen te stellen als:
“Wat vond je lastig aan deze activiteit?”
“Waarom voelde je je ongemakkelijk tijdens dat moment?”
In mijn klas gebruik ik daarom de werkreflectiethermometer: een visueel hulpmiddel dat leerlingen helpt om:
Hun eigen inzet en acties te evalueren
Inzicht te krijgen in hun emoties en gedrag
Alternatieve oplossingen of strategieën te bedenken
Door structureel ruimte te maken voor deze gesprekken, creëren we een klas waarin fouten maken oké is en groei centraal staat.
Waarom een inzetmeter?
Een belangrijk thema in mijn klas is dat fouten maken erbij hoort. Sterker nog: het is iets om te vieren! Want wie fouten maakt, is aan het leren.
Toch vinden veel kinderen (en volwassenen) dit moeilijk. Logisch, in een samenleving die sterk gericht is op prestaties. Daarom maak ik dit onderwerp expliciet bespreekbaar in de klas, door open gesprekken, spelletjes en door als leerkracht zelf ook mijn fouten te delen. Want we zijn op school om te oefenen.
Of zoals we vaak zeggen:
“Leren is blijven proberen.”
De inzetmeter is daarbij een waardevol hulpmiddel:
Het helpt kinderen niet alleen te reflecteren op wat ze hebben gedaan, maar ook op hoeveel moeite ze hebben gedaan. Want inzet telt net zo goed als het eindresultaat.
Kleine kanttekening: Soms nemen kinderen deze boodschap wel héél letterlijk. Een leerling vertelde ooit thuis tegen haar moeder: “Nee mama, ik hoef dit niet te verbeteren, want van de juf mag ik fouten maken.” 😉
Andere voordelen van de inzetmeter:
Stimuleert metacognitie: kinderen leren nadenken over hun eigen denkprocessen
Versterkt zelfregulatie: ze krijgen meer grip op hun leren
Vergroot eigenaarschap: ze ervaren de invloed van hun eigen inzet
Ondersteunt een groeimindset: inzet en strategie worden belangrijker dan ‘goed’ of ‘fout’
Hoe gebruik je de inzetmeter?
1. Introduceer het concept
Voer eerst een klassengesprek. Vragen die helpen zijn bijvoorbeeld:
“Waarom is het belangrijk om je best te doen?”
“Wat betekent dat eigenlijk: je best doen?”
Verken samen voorbeelden uit de klas, en laat kinderen delen wanneer zij vonden dat ze zich goed hebben ingezet.
2. Maak het concreet
Na het gesprek deel ik het inzetmeter-werkblad uit. Ik leg uit dat de kinderen zelf het beste kunnen inschatten hoe hard ze hebben gewerkt.
Bijvoorbeeld:
- Iemand die snel klaar is, heeft niet per se meer z’n best gedaan dan iemand die langer werkte.
- De inzetmeter is persoonlijk, niet competitief.
Daarna kleuren de leerlingen de thermometer in:
Een volle thermometer = je hebt zó erg je best gedaan, dat er niets meer bij kon.
3. Reflecteer en bespreek
Aan het einde van de activiteit pakken we klassikaal het werkblad erbij. De kinderen krijgen een paar minuten om het zelfstandig in te vullen. Daarna bespreken we het samen:
- Zijn er kinderen die iets willen delen?
- Wat ging goed?
- Wat zou je de volgende keer anders doen?
Zo help je kinderen:
-Constructieve feedback te geven én te ontvangen
-Patronen te herkennen in hun inzet en gedrag
-Actieve stappen te zetten richting zelfregulatie
Tot slot
Door reflectie, feedback en inzet structureel een plek te geven in de klas, rusten we kinderen uit met de vaardigheden die ze nodig hebben—nu én later. De inzetmeter is een klein, krachtig hulpmiddel dat kinderen leert dat leren niet gaat om perfectie, maar om volhouden, proberen en groeien.
